Beschrijving project (project is afgerond)
Probleem
Biologische producten zijn beschermd door Europese wetgeving. Die wetgeving beperkt zich vrijwel uitsluitend tot voeding. Reststromen zoals huiden van geslachte dieren vallen erbuiten. De boer moet genoegen nemen met standaardprijzen voor een in beginsel premium product; de consument moet het doen met oncontroleerbare claims in een complexe en ondoorzichtige markt.
Aanpak
Opwaarderen van de afval-/grondstoffenstroom zoals huiden van geslachte dieren naar aantoonbaar duurzaam geproduceerd leer.
Eindresultaat
Het project Biologisch Leer had ten doel om op een controleerbare manier de keten te sluiten van zo duurzaam mogelijk geproduceerd leer, waarbij voor de veehouderij uitgegaan wordt van biologische bedrijfsvoering en voor de verdere verwerking aangevuld met de minst milieubelastende methoden van looierij en finishing, waar nodig aangevuld met extra criteria. De keten van leer is zeer complex: vele schakels, vele totaal verschillende processen, veel verschillende toepassingen, gebrek aan transparantie en tracebilitity, sterk internationaal georiënteerde handel, en veel tegenstrijdige inzichten bij de experts. Een belangrijk onderdeel van het project was het ophalen van kennis en inzichten bij ketenpartijen. Dat heeft onder andere tot het inzicht geleid dat we er rekening mee moesten houden dat de te ontwikkelen standaard niet alleen van toepassing moest zijn op runderleer en kalfsleer, maar ook op huiden en leer van schapen. Bij leer van andere diersoorten gaat het om verhoudingsgewijs zeer kleine marktaandelen, dan wel wordt de huid gebruikt in andere toepassingen met een betere verwaarding (i.c. varkenshuiden die voor de vleesverwerking worden gebruikt).
Bij aanvang van het project hadden wij de veronderstelling dat van de vier verschillende methoden van leerlooierij, de methode van plantaardig looien de meest milieuvriendelijke zou zijn. Dat bleek toch te simpel. De grootschalige teelt van plantaardige looistoffen heeft behoorlijke ecologische en transportbezwaren, terwijl chemische looiprocessen in combinatie met adequate milieumaatregelen verhoudingsgewijs schoon kunnen zijn. Omdat wij als uitgangspunt hanteerden dat we een standaard wilden formuleren die geen papieren tijger is maar functioneert in de markt, hebben wij voor een systeem gekozen dat is gebaseerd op best practices uit alle vier de methoden van leerlooierij. In alle vier methoden vonden we goede en kwalijke praktijken. Het nadeel van deze keuze is dat de communicatie naar de eindgebruiker lastiger is. Een ander inzicht was dat wij niet overal voorschrijven hoe partijen bewijs moeten leveren van bepaalde deeleisen in de standaard, omdat het efficiënter is om aan te sluiten bij de milieu- en rapportagesystemen van afzonderlijke bedrijven. Dat verhoogt en versnelt ook de acceptatie van de standaard. En alleen daadwerkelijk gebruik ervan levert de beoogde milieuwinst op.
De volgende uitdaging is om de markt in beweging te krijgen. Onze ervaring met de markt van biologisch en milieuvriendelijk voedsel is dat de vraag van consumenten de beste gangmaker is. Maar de consumentenbetrokkenheid bij voedsel is hoger dan bij producten als leer of kleding. Wij mogen rekenen op toenemend consumentenbewustzijn, maar de vraag is of dat snel genoeg gaat. Wij zien de volgende mogelijkheden om dit proces te versnellen:
- voorlichting door consumentenorganisaties over de milieueffecten van 'gewoon' leer
- een of meerdere zeer aansprekende early adopters (bijv. een elektrische Mini met EKO-leer)
- krachtenbundeling van boeren en producenten (reeds in gang gezet)
- extra activiteiten in de vorm van pilots met consumentenuitstraling
Website
https://www.ecofields.nl/
