Beschrijving project (project is afgerond)
Probleem
De kringloopboeren in Utrecht-Oost hebben onvoldoende mogelijkheden om maatwerk toe te passen bij het sluiten van kringlopen.
Aanpak
- Het inzetten van innovatieve instrumenten als het Bedrijfsspecifieke Stikstofbodemoverschot (BES) en Bedrijfsspecifieke Nitraat (BEN) om bedrijfsspecifieker te kunnen sturen.
- Een integraal natuurinclusief bedrijfsplan wordt ontwikkeld om samenhang te realiseren tussen de kringloop en alle andere (gebieds-)opgaven zoals bodem- en waterkwaliteit, watervasthoudend vermogen, biodiversiteit, natuur-, landschaps- en weidevogelbeheer.resultaat
- Ontwikkelen van concepten om tot maatwerk op bedrijfsniveau te komen en zo het sluiten van kringlopen te kunnen bewerkstelligen. Hierdoor wordt bodemvruchtbaarheid op peil gehouden en ontstaat er meer samenhang met andere maatschappelijke opgaves zoals waterkwaliteit, klimaat, natuur, biodiversiteit en uiteindelijk lagere bedrijfskosten.
- Opstellen van een functioneel bedrijfsplan voor de boer.
- Verbetering van de communicatie met de omgeving inzake milieu- en waterdoelen.
Eindresultaat
In het project zijn concrete stappen gezet in het ontwikkelen van routes richting kringlooplandbouw. Aan de hand van een reeks pilots binnen de thema’s bodem, natuur, voer, koe en mest is samen met 10 uiteenlopende boerenbedrijven gewerkt aan bedrijfsoptimalisatie in de breedste zin van het woord. Hun positieve bijdrage aan de omgeving en het landschap is hiermee inzichtelijk gemaakt en de uitkomsten bieden concrete handvatten om ook andere bedrijven binnen en buiten Utrecht-Oost te inspireren. Uit de pilots kwamen ook knelpunten naar voren die boeren momenteel belemmeren om kringlooplandbouw verder in te vullen. Dit project levert daarom een set aan beleidsadviezen op voor overheden, waterschappen, de boerenorganisaties etc. waarmee ze boeren kunnen faciliteren in hun verdere transitie. Zo kunnen overheid en boer blijven samenwerken om kringlooplandbouw binnen Utrecht-Oost te realiseren en te zorgen voor de waarborging van een vitaal platteland.
De belangrijkste beleidsadviezen uit dit rapport zijn:
- Probeer te werken aan integrale duurzaamheidsdoelen in plaats van middelvoorschriften. Dat kan door het ontwikkelen van een set van kritische prestatie indicatoren (KPI’s) voor stikstof, klimaat en bijvoorbeeld droogte met drempel- en streef- waardes. Vertel de boer niet hoe te boeren, maar werk gezamenlijk aan het behalen van doelen.
- Op basis van KPI’s kunnen vervolgens beloningssystemen worden toegepast
om sneller en effectiever resultaten te bereiken. KPI’s moeten stapelbaar zijn met bijvoorbeeld zuivel verwerkende partijen, denk hierbij aan de KPI’s die nu binnen PlanetProof gebruikt worden. Dit maakt het mogelijk beloningen effectiever in te zetten en zo wordt de verduurzamingsopgave richting de boer eenduidiger. - Belangrijke KPI’s zijn de stikstofefficiëntie en het stikstofoverschot op bedrijfsniveau. Afrekenen op een hoge stikstofefficiëntie, ofwel op geringe verliezen naar bodem en lucht, moet het voor de boer mogelijk maken om de eigen dierlijke mest optimaal in te zetten i.p.v. aangekochte kunstmest. Het voorkomt tevens dat meer dierlijke mest zorgt voor een toename van emissies naar de lucht.
- Bied meer mogelijkheden voor bouwplanoptimalisatie. Nederlandse derogatie- voorwaarden beperken dat momenteel. Streef bijvoorbeeld op minerale gronden naar minimaal 60% gras en maximaal 20% mais, en bied hiermee mogelijkheden voor 20% overige eiwitgewassen als luzerne.
- Agrarisch natuurbeheer kan verder gestimuleerd worden door hogere vergoedingen met duidelijkere prestatie-eisen. Door een plan op gebiedsniveau te maken, bijvoorbeeld met behulp van een kansenkaart, kan een effectievere vertaling worden gemaakt naar maatregelen met een passende vergoeding op bedrijfsniveau. Momenteel zijn deze vergoedingen slechts kostendekkend en stimuleren daarmee on- voldoende om agrarisch natuurbeheer op grotere schaal in te passen. Een stapeling van beloningen kan hier uitkomst bieden.
De complete eindbrochure is te downloaden via: https://kringlooplandbouw.nl/utrecht-oost/brochure/
Website
https://lami.nl/projecten/doorontwikkeling-kringlooplandbouw-oost
