Projectbeschrijving (project is afgerond)
Probleem
De akkerbouw staat voor de opgave om duurzamer, efficiënter met grondstoffen en biodiverser te gaan werken. De bodemkwaliteit staat onderdruk en op veel plaatsen zijn de verliezen van nutriënten naar het grondwater te hoog om aan de Europese kwaliteitseisen voor grondwater te voldoen. Deze grote opgave kan niet opgepakt worden met één maatregel. Het zal gaan om een set van diverse maatregelen, specifiek per bedrijf in te vullen. Inzet van groenbemesters voor specifieke situaties hoort daar bij.
Aanpak
Op de SPNA proefboerderijen Ebelsheerd en Kollumerwaard werden gedurende twee jaar proefvelden met groenbemesters aangelegd in zowel het gangbare als het biologisch beheerde bedrijfsgedeelte. Een meetprogramma legt de ontwikkelingen vast in zowel de verschillende betrokken groenbemesters als in bodemkwaliteit; ook het opvolgende gewas werd gemonitord. Parallel hieraan werden op vier akkerbouwbedrijven demovelden aangelegd met de zelfde groenbemesters. Het ging om twee gangbare en twee biologische bedrijven, op zware grond (zoals Ebelsheerd) en zavelgrond (zoals Kollumerwaard). De gegevens van alle proefvelden en demo’s werden ingevoerd in de reeds bestaande App NDICEA waarin de lange termijn effecten (minimaal de vruchtwisselingsduur, oplopend tot 12 jaar) op stikstofhuishouding en organische stof worden getoond. De App werd in samenwerking met het Louis Bolk Instituut en Landwirtschaftskammer Nordrhein-Westfalen geactualiseerd. Op de georganiseerde bijeenkomsten voor akkerbouwers werd het belang van groenbemesters getoond aan de hand van de resultaten van de proefvelden en de demo’s én aan de hand van de lange termijn effecten zoals ze in de App worden getoond.
Eindresultaat
Groenbemesters
Uit de veldproeven zijn drie belangrijke ervaringspunten opgekomen.
- Steeds meer kiezen telers voor een soortenmengsel als groenbemester in plaats van één plantensoort. In het aanbod vanuit de zaadleveranciers worden de voordelen en specifieke toepassingen beschreven. In praktijk worden groenbemesters vaak toegepast ná graanteelt en zonder kerende grondbewerking, wat vaak resulteert in een flink aandeel graanplanten in de groenbemester. In onze ervaringen ging het regelmatig om 50% van de biomassa. Dat is dan een mooie groenbemester, maar het specifieke van een bepaald gekozen mengsel van plantensoorten verdwijnt dan naar de achtergrond.
- In het Handboek bodem en bemesting staat een tabel met de verwachte opbrengst aan Effectieve Organische Stof (EOS) van groenbemesters. Deze verwachting is gebaseerd op een zaaimoment in de eerste week van augustus. In praktijk wordt er vaak (veel) later gezaaid waardoor de opbrengst aanzienlijk lager zal uitpakken. Reken jezelf dus niet rijk! Overigens zijn er vanuit onderzoek van de afgelopen jaren door Praktijkonderzoek Wageningen ook twee nieuwe tabellen in het handboek opgenomen, met de relatie tussen zaaidatum en opbrengst, en tussen gewashoogte en opbrengst.
- De mogelijkheden om groenbemesters in te zetten zijn nauw gerelateerd aan het bouwplan/ de vruchtwisseling. Dat is op zich niet nieuw. Het kwam duidelijk naar voren in de ervaringen: binnen de biologische systemen zijn aanzienlijk meer mogelijkheden voor de inzet van groenbemesters dan binnen het gewone reguliere bouwplan.
Ontwikkeling App NDICEA
De App NDICEA is omgevormd tot een webapplicatie. Daarmee zijn drie belangrijke stappen gezet in de verdere ontwikkeling van dit organische stof en stikstof model. Ten eerste is de App nu voor iedereen beschikbaar, ook voor Apple gebruikers, en hoeft de App niet gedownload te worden maar kan online gebruikt worden. Iedereen kan een account aanmaken op www.ndiceaweb.eu en direct aan de slag gaan. Ten tweede is onderhoud en verdere ontwikkeling veel eenvoudiger geworden. In plaats van updates te moeten versturen naar alle gebruikers volstaat nu het plaatsen van de update op de centrale server. Ten derde kan de rekenkern zonder gebruik te maken van de ontwikkelde User Interface benaderd worden via een API. Hierdoor kunnen grote bedrijven in de agribusiness deze App koppelen aan de bedrijfsregistratie van hun klanten. Geen gedoe meer met het (opnieuw!) invoeren van gegevens!
De online versie is gepresenteerd op een bijeenkomst op SPNA Proefboerderij Kollumerwaard op 28 september 2022. Sindsdien is het aantal gebruikers explosief gestegen. Ook hebben zich meerdere grote agribusiness bedrijven gemeld met interesse in de API toegang. De samenwerking met Landwirtshaftskammer Nordrhein-Westfalen wordt voortgezet. Er liggen vele ideeen om de App verder uit te breiden, waaronder de stap om de opbrengst van groenbemesters volgens de nieuwste inzichten te berekenen in plaats van in te schatten. Waterschap Noorderzijlvest heeft grote interesse om samen te werken in de uitbreiding van de App om de waterbeweging op veldniveau inzichtelijk te presenteren in verband met kwantiteit en kwaliteit (nitraat) van de te verwachten uitspoeling naar grondwater of drains.
Website: Evergreen Akkerbouw Noord-Nederland - SPNA - agroresearch
