Projectbeschrijving (Project is afgerond)
Probleem
Klei die niet benut wordt in de landbouwkringloop is een gemiste kans. De verwachting is dat deze klei in belangrijke mate een bijdrage kan leveren aan:
- Beperking van bodemdaling van veen cq meer draagkracht voor veehouders
- Het verminderen van de CO2-emissie uit veenbodems als gevolg van de afbraak van veen
- Het verminderen van het vrijkomen van stikstof bij de afbraak van veen
- Een verminderde afkalving van de slootkanten
Aanpak
- Voorbereiding: verkenning van kleisoorten / slibsoorten en hun fysisch-chemische kenmerken, oorsprong, beschikbaarheid etc. en vaststellen proefopzet, behandelingen en meetset
- Uittesten en meten: proof of principle: in veenkolommen nagaan of aanbrengen van klei inderdaad de veenafbraak en bodemdaling kan verminderen
- Eerste oriëntatie omliggende aspecten: logistiek: verkrijgbaarheid bulk, vervoersafstand en leveringszekerheid op juiste tijdstip, kwaliteit van de klei en Carbon footprint opstellen voor ketencertificering
- Kennisuitwisseling, kennisborging en communicatie
Eindresultaat
Proof of principle: In veenkolommen nagaan of aanbrengen van klei inderdaad de veenafbraak en bodemdaling kan verminderen. Hieronder een samenvatting: Kolommenproef: In de kolommenproef zijn verschillende kleisoorten toegevoegd aan veenkolommen in verschillende hoeveelheden. Het doel was een ‘proof of principle’; dit is ook de reden dat deze proef in het lab onder gecontroleerde omstandigheden is uitgevoerd. De deelvragen van deze proef waren: 1) Remt kleitoevoeging de veenafbraak? 2) Welke klei-eigenschappen dragen bij aan dit effect? De resultaten bevestigen dat klei toevoegen aan veen een remmend effect heeft op de afbraak, 7 van de 8 geteste kleisoorten geven substantiële remming, van 15-60% minder veenafbraak.
Conclusies van de kolommenproef: • Er is een ‘proof of principle’: kleine hoeveelheden klei kunnen sterk remmend werken op de veenafbraak. • Het remmende effect van klei is kleisoort afhankelijk • Het interactie proces van kleimineralen en veen is een langzaam proces • De initiële CO2 piek na verstoring duurt veel langer dan vooraf was aangenomen
Veldproef: In het veld zijn dezelfde kleisoorten als gebruikt in de kolommenproef en met dezelfde doseringen aangebracht. De vragen die hier aanvullend gesteld werden zijn: 3) Hoe kan de klei het beste aangebracht worden? 4) Hoeveel klei moet er worden aangebracht/hoe vaak/wanneer? 5) Hoe snel spoelt de klei in? In meetvlakken in een veengrasland bij KTC Zegveld werd in voorjaar 2020 een proefveld aangelegd in 5 herhalingen met de klei die in de labresultaten de beste resultaten gaf qua remming van de veenafbraak. De grasopbrengsten zijn gemeten en gaven geen verschil tussen wel en geen klei toevoegen. Deze proeven zijn in 2021 vervolgd met een tweede kleisoort, met verschillende hoeveelheden klei en met verschillende aanwendingsvormen: droog en nat.
Conclusies uit de veldproef zijn: -Er waren geen of licht positieve effecten op de grasgroei na het aanbrengen van klei -De klei is snel ingespoeld in de bodem -De plotjes met kleibehandeling zijn minder gevoelig voor uitdroging
Eerste oriëntatie omliggende aspecten. Logistiek: Er is onderzoek gedaan naar verkrijgbaarheid, vervoersaspecten en andere logistieke aspecten van de uitrol van de maatregel. Kwaliteit van de klei: In de kolommenproef en de veldproef was er aandacht voor verschillende vragen rondom kleikwaliteit. Binnen de veldproef is onderzocht welke structuur/ vochtgehalte de klei moest hebben en welke methoden geschikt zijn voor verspreiden. Tevens werd er gekeken naar tijdstip en frequentie van verspreiding. Resulaten laten zien dat verschillende methoden geschikt waren voor de verspreiding en dat de klei zowel droog als nat kan worden opgebracht. De klei dringt met 2-3 cm per jaar in de bodem. Klei-indringing heeft ook invloed op het vochtvasthoudend vermogen van het veen. Zo was te meten dat de hydrofobie van de toplaag bij droogte minder wordt na kleitoepassing.
Websites: Verkleien van veen - (veenweiden.nl)
