Projectbeschrijving (project is afgerond)
Probleem
Bodemverdichting en met name ondergrondverdichting is voor Nederland één van de belangrijkste bodembedreigingen. Dit beïnvloedt in sterke mate de bodemvochthuishouding en leidt tot een grotere gevoeligheid voor neerslagoverschot en -tekort. De nadelige gevolgen worden versterkt door klimaatverandering. Complexe problemen vergen een integrale aanpak. Daarom is een plan ontworpen voor het herstel van de bodemkwaliteit.
Aanpak
Dit onderdeel is pijler 2 van het totale project HW2O en is gericht op klimaat adaptief bodemvochtmanagement. In het project is een innovatief bodemvochtmanagementsysteem ontworpen, dat bestaat uit een geïntegreerd drainage-, infiltratie en waterbuffersysteem, incl. bodemvochtsensoren. Zodoende worden praktijkrijpe cultuurtechnische maatregelen gerealiseerd voor het sluiten van water- en nutriëntenkringlopen op perceel- tot sub-perceelschaal. Bovendien wordt een onderbouwing geleverd van de bedrijfseconomische effectiviteit daarvan ('proof-of-concept'). Het systeem wordt toegepast in 5 proeftuinen.
Eindresultaat
Het project 'HW2O - Pijler 2 - Klimaat-adaptief bodemvochtbeheer' heeft als doel om een bijdrage te leveren aan het sluiten van water- en nutriëntenkringlopen bij open teelten. Het project voorziet in de aanleg van een Adaptief GrondwaterPeil beheerSysteem (aGPS©) t.b.v. het actief sturen van de bodemvochthuishouding op sub-perceelschaal. Dit doel is zeker bereikt, er is een proeftuin aGPS© aangelegd van ruim 60 hectare verdeeld over 5 verschillende percelen en een ruime geografische spreiding over het eiland de Hoekse Waard. Door aanleg van de proeftuin is de mogelijkheid ontstaan om als akkerbouwer actief bodemvochtbeheer op sub perceelschaal toe te passen. Concreet komt dit neer op het vasthouden van water in drogere perioden. Dit wordt gerealiseerd door de uitlaatbuis van het aGPS© omhoog te zetten waardoor regenwater wat op de percelen valt niet via de drainage afgevoerd wordt naar de sloot maar in het bodemprofiel word gebufferd. Door de bufferfunctie van de bodem beter te benutten wordt regenwater, dat door een grilliger klimaat steeds onregelmatiger valt, zo goed mogelijk benut om uitdroging van het bodemprofiel te voorkomen.
Uitdroging van het bodemprofiel kan nadelige gevolgen hebben voor bodemdaling, zoutconcentraties die oppervlakkeriger komen en extra co2 uitstoot door opdrogen van veenachtige ondergronden. Als natuurlijk bufferen van regenwater onvoldoende blijkt kan actief water in het aGPS© systeem worden gepompt. Zodoende blijft er voldoende vocht in de bodem om de capillaire werking van de bodem aan de gang te houden. Hierdoor wordt de wortelgroei van planten gestimuleerd en daarmee processen die plantwortels gebruiken om nutriënten uit de bodem vrij te maken. Door positieve input van voldoende vocht op plantgroei wordt ook een betere aansluiting tussen input en output van nutriënten gecreëerd. Als bij gelijkblijvende input meer plantengroei wordt gerealiseerd houdt dit in dat de efficiëntie van nutriëntengebruik is toegenomen. De looptijd van dit project is nog te kort om daar onderbouwde uitspraken over te doen. In een volgend project zouden we graag dieper ingaan op de effecten die aGPS© heeft op nutrientenefficientie.
Inzicht in de waterkringloop is verkregen door gebruik te maken van de dashboards van Heerschap-Promeco, Barth-KnowH2O en Fixeau. Deze drie partijen hebben op drie verschillende manieren aangetoond dat het monitoren van bodemvocht mogelijk is. Heerschap-Promeco door toepassen van een meetdrain, Barth-KnowH2O door sensoren in de regelput en Fixeau door het installeren van gecombineerde grondaterpeil/bodemvochtsensoren. Alle drie de systemen geven een goed beeld van grondwaterniveaus en een realtime overzicht van het actuele bodemvocht. Het bepalen van de juiste hoeveelheid vocht zit momenteel in de trail en error fase. Er worden verschillende strategieën gehanteerd om voldoende vocht in de bodem en bij de planten te krijgen. Er is relatief weinig kennis beschikbaar over de ideale strategie die nodig is voor optimaal bodemvochtbeheer. Er word geëxperimenteerd met een vaste grondwaterstand gedurende het gehele jaar waarbij het aGPS© systeem volledig onderwater blijft staan. Ook worden verschillende manieren van actief vullen en enkel bufferen tijdens het groeiseizoen getest. Na 1 relatief gematigd groeiseizoen (2021) en 1 relatief droog groeiseizoen (2022) is nog geen eenduidige conclusie te trekken over de juiste strategie. Echter wordt er wel actuele kennis ontwikkeld die bijdraagt aan vraagstukken over meer droogte en meer nattigheid in de nabije toekomst.
Website: www.hwodka.nl
